AndreasEllwardt
commented
7 years ago ዘ፡ pron. rel. et conj. rel. (gramm. § 147; gramm. § 169,5). A) Pron. rel.: Sing. m. ዘ፡, fem. እንተ፡, Pl. c. እለ፡ qui, quae, quod. 1) De constructione hujus pronominis (vid. gramm. § 201; § 202). a) Formae pronominis secundum numeros et genera variantur, ut: ኢየሱስ፡ ዘተብህለ፡ ክርስቶስ፡ Matth. 1,16; ምድር፡ እንተ፡ ኢኮነት፡ እንቲአከ፡ Kuf. 10; Gen. 12,1; 1 Joh. 1,5; አጥባት፡ እለ፡ ኢሐፀና፡ Luc. 23,29; ቢጾሙ፡ እለ፡ ውስተ፡ ካልእ፡ ሐመር፡ Luc. 5,7; sed ubicumque nomen, ad quod pron. rel. referatur, praemissum est, ዘ፡ simplex (tamquam nota relationis generalis) sufficere potest, ut: አንስትያ፡ ዘኀረዩ፡ (quas) Gen. 6,2; አባግዕ፡ ዘአልቦ፡ ኖላዌ፡ Num. 27,17; Hen. 18,6. (De እንተ፡ qui pro ዘ፡ vid. infra sub B,2). b) Pronomen relativum in Accusativo positum esse, aut e contextu subintelligitur, ut: ቃል፡ ዘይቤሎሙ፡ Joh. 2,22; ዐጸደ፡ ወይን፡ ዘወሀቦ፡ ለዮሴፍ፡ Joh. 4,5; Act. 2,22; aut pronomine sive verbo sive notae Accusativi suffixo notatur: እብን፡ እንተ፡ መነንዋ፡ Matth. 21,42; አሕዛብ፡ እለ፡ አውፅኦሙ፡ Act. 7,45; አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ Jes. 25,9. Genitivus pronomine ei nomini, a quo Genitivus pendet, suffixo notatur, ut: አመት፡ እንተ፡ ስማ፡ አጋር፡ ancilla (quae nomen ejus i.e.) cujus nomen Agar Gen. 16,2; ሕዝብ፡ እለ፡ ኢትሰምዕ፡ ነገሮሙ፡ Deut. 28,49. Praepositiones pronomini relativo α) vel (sicut in aliis linguis Semiticis) postponuntur eaeque pronomine suffixo (ad idem nomen ad quod pron. rel. refertur relato) munitae: ምድር፡ እንተ፡ ውስቴታ፡ ነበረ፡ terra (quae in ea i.e.) in qua habitaverat Gen. 37,1; Gen. 30,26; Ex. 4,17; ዘመጻእኪ፡ ኀቤሁ፡ ad quem venisti Ruth 2,12. β) vel (quamquam rarius) praemittuntur: ወኵሉ፡ ውስተ፡ ዘወድቀ፡ በድኖሙ፡ καὶ πᾶν ἐφ᾽ ὃ ἂν ἐπιπέσῃ Lev. 11,32; በኵሉ፡ በዘአመከሮ፡ Kuf. p. 67; ሰይፍ፡ በዘይቀትለነ፡ Ex. 5,21; Ex. 23,27; Ex. 28,4; Ex. 34,33; Ex. 34,35; Gen. 31,32; Gen. 43,22; ጽንዕ፡ በዘ፡ ይትዌከሉ፡ ረሲዓን፡ Prov. 21,22; Jes. 50,5; Jer. 51,14; Hez. 12,2; Matth. 2,7; Joh. 1,33. γ) denique et praemittuntur et pron. suffixo munitae postponuntur: በዘቦቱ፡ Num. 4,26; Ex. 30,36; Ex. 17,5; Ps. 31,1; Apoc. 15,1; 2 Petr. 1,4. – Pronomini relativo, ubi ratione modo dicta complementum pronominis suffixi adjectum est, passim ለ፡ praefigitur, quo illud pronomen suff. ad pron. rel. referendum esse significetur: ለእለ፡ ውስቴቶሙ፡ ሀሎከ፡ ἐν οἷς σὺ εἶ Ex. 34,10; ወቦ፡ ለዘወሀቦ፡ et erat cui dedit Matth. 25,15; አልቦ፡ ለዘየኀፍሮ፡ nemo est quem vereatur (ne interpreteris: nemo est qui eum vereatur) Clem. f. 204 c) Praepositiones longiores quae secundum legem sub b,β dictam praeponendae erant, pronomini relativo postponere licet: ዘእምነ፡ (pro እምነ፡ ዘ፡) Hen. 33,3; Gen. 4,13; እለ፡ እምኀበ፡ Hen. 72,3; እንተ፡ ኀበ፡ Gen. 47,4; ዘኀበ፡ Lev. 14,40; Lev. 18,3; {DiL.1030} ዘእምአመ፡ Lev. 25,27. d) Pron. rel. nonnumquam in Accusativo loci et temporis, ponitur: መካን፡ እንተ፡ ὁ τόπος ἐν ᾧ Ex. 3,5; ፭ ዓመት፡ ዘ፡ ἐν οἷς Gen. 45,6; Ex. 6,28; Num. 1,1. Num. 7,1. Lev. 25,50; Ps. 89,17. e) Enunciationem relativam ei nomini, cui apposita est, postponere non necesse est sed etiam praemittere licet, ut: ኢትእርዩ፡ ዘወድቀ፡ እክለ፡ Lev. 19,9. Lev. 18,5; Num. 21,13; Deut. 1,18. Nec raro illud nomen attractione in enunciationem relativam transmittitur: ዛቲ፡ ይእቲ፡ ዳግሚትየ፡ ዘጸሐፍኩ፡ መጽሐፈ፡ (pro መጽሐፍ፡) 2 Petr. 3,1; Herm. p. 99; Matth. 8,10; Matth. 10,11; Jud. 17,2; Ex. 17,1; Ps. 36,26 (plura vid. gramm. § 201). 2) De significatione pronominis. a) Pron. rel., ubi nomen ad quod referatur non memoratum est exponitur α) is qui, ejus qui, ei qui al.:ብፁዓን፡ እለ፡ ይላሕዉ፡ beati ii qui lugent Matth. 5,4; ምንተ፡ እረግም፡ ዘእግዚአብሔር፡ ኢረገመ፡ (eum quem) Num. 23,8; ደመ፡ ዘቀተለ፡ (ejus qui) Num. 23,24; ዕሤተ፡ እንተ፡ ገበርኩ፡ ሠናይተ፡ praemium ejus quod feci boni Sir. 20,16; ዘእለ፡ eorum qui Asc. Jes. 3,1; ለእለ፡ ይፈቅዱ፡ ይትፈወሱ፡ አሕየዎሙ፡ (eos qui) Luc. 9,11; ምስለ፡ እለ፡ ሞቱ፡ (cum iis qui mortui sunt) Ruth 1,8; እእሪ፡ እክለ፡ ኀበ፡ እለ፡ ረከብኩ፡ ሞገሰ፡ (apud eos apud quos) Ruth 2,2. β) quicumque, quisquis, Matth. 5,39; Matth. 5,41; Matth. 10,33; Matth. 18,4; Matth. 18,18; Matth. 23,12; Jac. 1,25; Ex. 30,29, al.; (vid. ዘኮነ፡ col. 864); በዘፈቀድከ፡ ኰንን፡ ኪያየ፡ (quocumque modo volueris) Sx. Haml. 6 Enc.; et duplicatum ዘዘ፡ Ex. 35,5. At plerumque ኵሉ፡ ዘ፡, ut: ኵሉ፡ ዘታሕተ፡ ሰማይ፡ Job 41,2; ኵልክሙ፡ እለ፡ πάντες ὅσοι Jes. 66,10; Matth. 14,36; al. crebro. γ) si quis: ዘርኢከ፡ እምውስቴቶሙ፡ ጠቢበ፡ ትልዎ፡ τίς σοφός; αὐτῷ προσκολλήθητι Sir. 6,34; ዘኪያሃ፡ አፍቀረ፡ አፍቀረ፡ ሕይወቶ፡ Sir. 4,12; Sir. 4,14; Sir. 4,15. δ) qualis: እመ፡ ትገብር፡ ሠናየ፡ አእምር፡ ለዘ፡ ትገብር፡ τίνι Sir. 12,1; ምንዳቤ፡ ዘኢኮነ፡ እምቅድመ፡ ዓለም οἵα Matth. 24,21; mos ዘኢኮነ፡ እምቅድመዝ፡ Org. ε) de ለእለ፡ quot, quotcumque vid. sub ለለ፡ col. 25. b) ዘ፡ crebro pronomine Latinorum neutro exponendum est: አልቦሙ፡ ዘይበልዑ፡ non habebant quod ederent Marc. 8,1; Matth. 10,27; Matth. 11,4; Matth. 12,2; Matth. 13,17 al.; rarius እንተ፡ pro neutro usurpatur, ut: አድኅነኒ፡ እምእንተ፡ እፈርህ፡ ῥῦσαί με ἐκ τοῦ φόβου μου Esth. 4 apocr. c) ዘሂ፡ – ዘሂ፡ alius – alius Rom. 12,6; Rom. 12,7; Rom. 12,8; ናሁ፡ እለሂ፡ – ወእለሃ፡ Jes. 49,12. d) de ቦ፡ ዘ፡ vel ቦ፡ እለ፡ quidam, et ቦዘ፡ – ቦዘ፡ alius – alius vid. ቦ፡ col. 481. e) de አልቦ፡ ዘ፡ nullus, nihil vid. sub አልቦ፡ col. 717. f) de ከመዘ፡ quasi, tamquam et ዘከመ፡ sicut vid. sub ከመ፡ col. 827. g) ወዝኒ፡ ዘ፡ 4 Reg. 18,22; Dan. 4,20; et plerumque ወዘ፡ quod autem ad id attinet quod Gen. 41,32; ወዘኒ፡ ይቤ፡ Dan. 4,23; Hebr. 12,27; ወዘሰ፡ ነገረ፡ ሞት፡ quod autem ad mortem attinet 4 Esr. 6,51. B) Conj. rel. 1) ዘ፡ a) quod ({daß}) α) ad complendam et exponendam notionem antea brevius significatam: ምንትኑ፡ ውእቱ፡ ዝንቱ፡ ዘአፍጠንከ፡ ረኪበ፡ Gen. 27,20; Gen. 12,18; Num. 16,9; Num. 16,13. Num. 20,5; Jud. 13,18; Ruth 3,10; Marc. 1,27; Marc. 4,41; Luc. 8,25. β) post interrogationem, ubi causa interrogationis exponitur: ምንተ፡ ኮንከ፡ ዘተማሕፀንከ፡ በምሥዋዕ፡ τί γέγονέ σοι ὅτι πέφευγας 3 Reg. 2,29; Gen. 31,26; Gen. 31,36; Ps. 113,5. Ps. 113,6; Jes. 22,1. γ) eo quod: አሕየውኪ፡ ነፍሰኪ፡ ዘአፍጠንኪ፡ ወሪደ፡ σπεύσασα Judith 10,15. δ) post verba impersonalia: ኢአከለክሙኑ፡ ዘረዐይክሙ፡ Hez. 34,18; Gen. 33,15; ምንተ፡ ይበቊዐነ፡ ዘነሐዩ፡ 4 Esr. 6,42; 4 Esr. 7,18; 4 Esr. 7,21; ደለወኒ፡ ዘአሕመምከኒ፡ Ps. 118,71; ይመስለክሙኑ፡ ዘሐሰተ፡ ይብል፡ Jac. 4,5; Dan. apocr. 13,6; Joh. 11,31; Matth. 5,17; {DiL.1031} Gen. 31,31; Gen. 31,35. ε) quod, quia: ነስሐ፡ እግዚአብሔር፡ ዘአንገሦ፡ 1 Reg. 15,35; ኣአኵተከ፡ ዘኢረሰይከኒ፡ Luc. 18,11; ሴልየ፡ ዘርሕቀ፡ Ps. 119,5. ζ) Ubi enunciationis pars quaedam cum negatione emphatice praemissa est, ejus praedicatum ope conjunctionis ዘ፡ adjicere amant: non est quod, ut: ኢኮነ፡ እንበይነ፡ ዝሙት፡ ዘእነሥኣ፡ Tob. 8,7; አኮ፡ በኅብስት፡ ክመ፡ ዘየሐዩ፡ ሰብእ፡ Matth. 4,4; Matth. 16,11; Gen. 4,7; nec non: አኮ፡ ዘሞተት፡ (non est quod i.e.) nequaquam mortua est Matth. 9,24; Gen. 3,11; et አልቦ፡ ዘትትጋአዙ፡ በፍኖት፡ Gen. 45,24. η) ቦ፡ ዘ፡ vel ቦኑ፡ ዘ፡ num est quod? Jud. 4,20; Gen. 19,12; Gen. 43,7; Matth. 11,3 (vid. ቦ፡ col. 482) et አልቦኑ፡ ዘ፡ nonne est quod? Gen. 27,36. θ) እፎ፡ ዘ፡ quomodo est quod vid. sub. እፎ፡ col. 807. ι) ሕቀ፡ ክመ፡ ዘእም፡ haud multum abfuit quin vid. sub ሕቀ፡ col. 98. b) cum, si, Matth. 6,30; Matth. 7,11. 2) እንተ፡ a poëtis pro ዘ፡ usurpatur: quod, ut: ሰላም፡ ለከ፡ እንተ፡ ነበርከ፡ ዕቁደ፡ Sx. Mij. 17 Enc.; ሰላም፡ ለበርኳስስ፡ ከመ፡ ያርኁ፡ ወይዕጹ፤ እንተ፡ አድምዐ፡ ሢመተ፡ ለእግዚአብሔር፡ ውስተ፡ አንቀጹ፡ Sx. Mag. 1 Enc.; ሰላም፡ ለዩሐንስ፡ ወአቡቂር፤ እንተ፡ ነበሩ፡ ኅቡአ፡ በእለ፡ እስክንድርያ፡ ሀገር፤ Sx. Haml. 4 Enc.; ሰላም፡ ለአቃርዮስ፡ እንተ፡ ደለዎ፡ ርእይ፤ Sx. Tachs. 29 Enc.; al. creberrime. Sed aliis in locis pro pron. rel. masc. ዘ፡ usurpatum videtur (vid. Lud. in lex. col. 363), ut: ሰላም፡ እብል፡ ለብእሲ፡ ምእመን፤ እንተ፡ ይሰመይ፡ ጎልያን፡ Sx. Haml. 10 Enc.; (ሰላም፡) ለረድአ፡ ጳውሎስ፡ ቲቶ፡ እንተ፡ አፍቀሮ፡ (sc. Paulus) Sx. Tachs. 18 Enc.; al. (እንተ፡ duarum syllabarum poëta maluit quam ዘ፡ monosyllabum. Si quis እንተ፡ idem quod እንዘ፡ esse putaverit, opponendum videtur, quod nulla ratio conspicua est, cur poëta እንዘ፡ uti noluerit). 3) ዘ፡ cum praepositionibus compositum, sc. a) በዘ፡ α) cum, dum: ወለደት፡ሎቱ፡ወልደ፡በዘረሥአ፡ Gen. 24,36; Asc. Jes. 3,2; Rom. 4,6; 1 Reg. 30,3; quamvis Gen. 40,15. β) ut (quo c. Subj.), sive consecutivum sive finale, plerumque seq. Impf.: 2 Thess. 1,4 rom. (ὥστε); ለምንት፡ ትትናገር፡ በዘ፡ ይሰምዑ፡ ሕዝብ፡ 4 Reg. 18,26; በዘ፡ ይረክበክሙ፡ እኩይ፡ τοῦ κακῶς εἶναι ὑμῖν Jer. 7,10; ገብሩ፡ በዘ፡ ያምዕዑኒ፡ Jer. 11,17; በዘ፡ ይትናዘዙ፡ εἰς παράκλησιν Jer. 16,7; Jer. 20,8; እሁቦሙ፡ ልበ፡ በዘ፡ ያአምሩኒ፡ τοῦ εἰδέναι Jer. 24,7; Jer. 26,10; Jer. 39,39; Jer. 42,8; Thren. 1,15; Judith 12,8; Hez. 15,3; Lev. 17,11; Apoc. 21,15; rarius seq. Subj., ut Gen. 46,5. γ) pro eo quod, Hez. 16,52. b) እምዘ፡ α) ex quo (tempore): እምዘ፡ ተወልደ፡ Kuf. 35; እምዘ፡ ተፄወውነ፡ Hez. 33,21; Num. 33,1. β) postquam, (ubi, quum): እምዘ፡ ጌሠ፡ Dan. 6,19; Gen. 24,22; Ex. 19,1; Num. 9,1. Num. 11,25; Deut. 2,16; 2 Reg. 12,21; Hen. 6,1; Matth. 11,1; Matth. 20,8, al. c) α) በእንተ፡ ዘ፡ pro eo quod vel propterea quod Marc. 1,44; Gen. 6,6; Gen. 29,7; Hen. 13,2. β) ህየንተ፡ ዘ፡ loco ejus quod (cum) Jos. 24,20; Kuf. 18. γ) እንበይነ፡ ዘ፡ ideo quod Sx. Sen. 7 Enc.
PietroLiuzzo
Das Laden von ዘ፡ dauert inakzeptabel lange, für diesen Eintrag ist es unmöglich, die App zu benutzen።