De OSPO-NL kennisbank is een verzameling van kennis en best practices voor het opzetten en uitvoeren van OSPO's (of OSPOs) bij organisaties in Nederland.
Open Source in de Overheid: een middel voor meerdere doelen
In de discussie over open source software binnen de overheid komen verschillende perspectieven en motivaties naar voren. Het is belangrijk om te begrijpen dat "open source" niet voor iedereen hetzelfde betekent of hetzelfde doel dient. Laten we eens kijken naar de verschillende invalshoeken.
Waarom kiezen voor Free and Open Source Software (FOSS)?
FOSS geeft gebruikers vier fundamentele vrijheden:
De software gebruiken voor elk doel
De broncode bestuderen en aanpassen
Kopieën verspreiden
Aangepaste versies verspreiden
Op die manier kan iedereen ervan leren en kan software evolueren.
Maar bij iedere organisatie ligt de nadruk weer net anders.
Doel 1: Transparantie
Door de code beschikbaar te stellen, kan iedereen deze bestureren, om te kijken wat die precies wel en niet doet.
Een voorbeeld hiervan is het beschikbaar stellen van de code van de CoronaMelder-app (https://github.com/minvws/nl-covid19-notification-app-coordination). Daarbij was het hoofddoel niet zozeer om een herbruikbare applicatie te maken, maar juist om transparantie te bieden. Door de code openbaar te maken, kon iedereen zien wat de app precies deed, om zo wantrouwen weg te nemen en discussie inhoudelijk te maken.
Doel 2: Herbruikbaarheid
Een andere invalshoek is dat code die met publiek geld is ontwikkeld, ook publiek beschikbaar moet zijn (“Public Money, Public Code”). Met als doel dat de samenleving zo optimaal kan meeprofiteren van overheidsinvesteringen in
software.
Zo worden verschillende afgeleiden van de Signalen applicatie voor meldingen openbare ruimte (https://signalen.org/), ooit open source ontwikkeld voor eigen gebruik door de gemeente Amsterdam, nu door meerdere bedrijven onderhouden en aangeboden in tientallen gemeenten.
Doel 3: Open Samenwerking
Een meer pragmatische benadering ziet open source als middel om samenwerking te faciliteren. Niet alleen tussen overheden, maar ook tussen overheid, markt en burgers. In dit scenario werken diverse partijen samen aan gedeelde code bases, wat leidt tot
Brede borging van kennis en expertise
Meer controle op kwaliteit en voortgang
Lagere drempels voor nieuwe partijen om mee te doen
Een mooi voorbeeld hiervan is NL Design System (www.nldesignsystem.nl). Dit is een gezamenlijk design system voor alle overheden, waarbij een groot aantal overheden en marktpartijen samen componenten ontwikkelen, verbeteren en gebruiken.
Tot slot
Het is duidelijk dat "open source" in de overheidscontext verschillende doelen dient. Van transparantie tot efficiënt gebruik van publieke middelen, en van ethische overwegingen tot praktische samenwerkingsvoordelen.
Bij het vormgeven van open source beleid is het cruciaal om helder te hebben welke doelen je wilt nastreven. Wil je primair transparantie bieden? De markt stimuleren? Of open samenwerkingen aangaan?
Elk van deze doelen vraagt om een specifieke aanpak. Door dit te erkennen, kunnen we gerichter werken aan een transparante, open en innovatieve digitale overheid.
Open Source in de Overheid: een middel voor meerdere doelen
In de discussie over open source software binnen de overheid komen verschillende perspectieven en motivaties naar voren. Het is belangrijk om te begrijpen dat "open source" niet voor iedereen hetzelfde betekent of hetzelfde doel dient. Laten we eens kijken naar de verschillende invalshoeken.
Waarom kiezen voor Free and Open Source Software (FOSS)?
FOSS geeft gebruikers vier fundamentele vrijheden:
Op die manier kan iedereen ervan leren en kan software evolueren.
Maar bij iedere organisatie ligt de nadruk weer net anders.
Doel 1: Transparantie
Door de code beschikbaar te stellen, kan iedereen deze bestureren, om te kijken wat die precies wel en niet doet.
Een voorbeeld hiervan is het beschikbaar stellen van de code van de CoronaMelder-app (https://github.com/minvws/nl-covid19-notification-app-coordination). Daarbij was het hoofddoel niet zozeer om een herbruikbare applicatie te maken, maar juist om transparantie te bieden. Door de code openbaar te maken, kon iedereen zien wat de app precies deed, om zo wantrouwen weg te nemen en discussie inhoudelijk te maken.
Doel 2: Herbruikbaarheid
Een andere invalshoek is dat code die met publiek geld is ontwikkeld, ook publiek beschikbaar moet zijn (“Public Money, Public Code”). Met als doel dat de samenleving zo optimaal kan meeprofiteren van overheidsinvesteringen in software.
Zo worden verschillende afgeleiden van de Signalen applicatie voor meldingen openbare ruimte (https://signalen.org/), ooit open source ontwikkeld voor eigen gebruik door de gemeente Amsterdam, nu door meerdere bedrijven onderhouden en aangeboden in tientallen gemeenten.
Doel 3: Open Samenwerking
Een meer pragmatische benadering ziet open source als middel om samenwerking te faciliteren. Niet alleen tussen overheden, maar ook tussen overheid, markt en burgers. In dit scenario werken diverse partijen samen aan gedeelde code bases, wat leidt tot
Een mooi voorbeeld hiervan is NL Design System (www.nldesignsystem.nl). Dit is een gezamenlijk design system voor alle overheden, waarbij een groot aantal overheden en marktpartijen samen componenten ontwikkelen, verbeteren en gebruiken.
Tot slot
Het is duidelijk dat "open source" in de overheidscontext verschillende doelen dient. Van transparantie tot efficiënt gebruik van publieke middelen, en van ethische overwegingen tot praktische samenwerkingsvoordelen.
Bij het vormgeven van open source beleid is het cruciaal om helder te hebben welke doelen je wilt nastreven. Wil je primair transparantie bieden? De markt stimuleren? Of open samenwerkingen aangaan?
Elk van deze doelen vraagt om een specifieke aanpak. Door dit te erkennen, kunnen we gerichter werken aan een transparante, open en innovatieve digitale overheid.